Şimdiki zaman – Timpul prezent

 

Şimdiki zamanda cümle kurmak için kural aslında basittir. Türkçede olduğu gibi  ÖZNE + EYLEM  formatıyla cümle tamamlanır (Örn: Ben gidiyorum → Eu plec).

İlgili kişi ve yapılan eylemi belirtmek yeterlidir. Ancak eylemlerin çekimleri, kişilere göre değişiklik gösterir. Bunun için de alttaki kurallara göz atmanızda fayda vardır. Romencede eylemler dört ana grupta toplanır ve eylemin bittiği harfe göre gruplanırlar;

 

A İLE BİTENLER (pleca, lucra, aştepta… vb)

 

KURAL
 

Eylemin son harfi düşer ve sonuna özneye göre alttaki ekler gelir;
Örn:    A pleca  →  Plec

 

Eu Tu El / Ea Noi Voi Ei / Ele
İ Ă ĂM AȚİ Ă

 

 

El/Ea   ve   Ei/Ele   için kural aynıdır. Kök kelime içinde sessiz bir harften önce   E   varsa 3. şahıslarda  EA   halini alır, sona   Ă   eklenir
Örn:    Plec → Pleacă

 

Kökün sonu   T   ile biterse 2. şahısta  Ți   olur.
Örn:    Aștept → Aștepți

 

 

 

 

A Pleca → Plec (Gitmek)

ÖZNE
EYLEM
 
KURAL
Eu plec (Ben gidiyorum)
Tu plec (Sen gidiyorsun) i
El / Ea pleacă  (O gidiyor) ă
Noi plecăm  (Biz gidiyoruz) ăm
Voi plecați  (Siz gidiyorsunuz) ați
Ei / Ele pleacă  (Onlar gidiyorlar) ă

 

A Lucra → Lucrez (Çalışmak)

ÖZNE
EYLEM
 
KURAL
Eu lucrez (Ben çalışıyorum)
Tu lucrez (Sen çalışıyorsun) i
El / Ea lucrează  (O çalışıyor) ă
Noi lucrăm  (Biz çalışıyoruz) ăm
Voi lucrați  (Siz çalışıyorsunuz) ați
Ei / Ele lucrează  (Onlar çalışıyorlar) ă

 

A Aştepta → Aştept (Beklemek)

ÖZNE
EYLEM
 
KURAL
Eu aştept (Ben bekliyorum)
Tu aștepți  (Sen bekliyorsun) i
El / Ea așteaptă  (O bekliyor) ă
Noi așteptăm  (Biz bekliyoruz) ăm
Voi așteptați  (Siz bekliyorsunuz) ați
Ei / Ele așteaptă  (Onlar bekliyorlar) ă

 

A Sta → Stau (Oturmak)

ÖZNE
EYLEM
 
KURAL
Eu stau (Ben oturuyorum)
Tu sta (Sen oturuyorsun) i
El / Ea stă  (O oturuyor) ă
Noi stăm  (Biz oturuyoruz) ăm
Voi stați  (Siz oturuyorsunuz) ați
Ei / Ele sta (Onlar oturuyorlar)

 

A Lua → İau (Almak)

ÖZNE
EYLEM
 
KURAL
Eu iau (Ben alıyorum)
Tu ie (Sen alıyorsun) i
El / Ea iă  (O alıyor) ă
Noi luăm  (Biz alıyoruz) ăm
Voi luați  (Siz alıyorsunuz) ați
Ei / Ele ia (Onlar alıyorlar)

 

NOT:

  • İstisna olan eylemler ezberlenmelidir (Lucra’nın kökünün Lucr değil Lucrez olması gibi).
  • Burada 3. şahıslar biz ve siz istisna dışında tutulur (Lucrăm, lucrați).
  • Bazı istisna olan eylemlerde kök değişir (A sta → Stau gibi)

 


E İLE BİTENLER (face, închide, deschide… vb)

 

KURAL
 

Eylemin son harfi düşer ve sonuna özneye göre alttaki ekler gelir;
Örn: A face → fac

 

Eu Tu El / Ea Noi Voi Ei / Ele
İ E EM EȚİ

 

 

 

 

Eu ve Ei/Ele için kural aynıdır.

 

Kökün sonu D ile biterse 2. şahısta olur.
Örn: A Închide → Închid → Închizi

 

 

 

A Face → Fac (Yapmak)

ÖZNE
EYLEM
 
KURAL
Eu fac (Ben yapıyorum)
Tu fac (Sen yapıyorsun) i
El / Ea fac (O yapıyor) e
Noi facem  (Biz yapıyoruz) em
Voi faceți  (Siz yapıyorsunuz) eți
Ei / Ele fac (Onlar yapıyorlar)

 

 

A Închide → Închid (Kapatmak)

ÖZNE
EYLEM
 
KURAL
Eu închid (Ben kapatıyorum)
Tu închizi  (Sen kapatıyorsun) i
El / Ea închid (O kapatıyor) e
Noi închidem  (Biz kapatıyoruz) em
Voi închideți  (Siz kapatıyorsunuz) eți
Ei / Ele închid (Onlar kapatıyorlar)

 

 

A Deschide → Deschid (Kapatmak)

ÖZNE
EYLEM
 
KURAL
Eu deschid (Ben açıyorum)
Tu deschizi  (Sen açıyorsun) i
El / Ea deschid (O açıyor) e
Noi deschidem  (Biz açıyoruz) em
Voi deschideți  (Siz açıyorsunuz) eți
Ei / Ele deschid (Onlar açıyorlar)

 

 

A Duce → Duc (Götürmek)

ÖZNE
EYLEM
 
KURAL
Eu duc (Ben götürüyorum)
Tu duc (Sen götürüyorsun) i
El / Ea duc (O götürüyor) e
Noi ducem  (Biz götürüyoruz) em
Voi duceți  (Siz götürüyorsunuz) eți
Ei / Ele duc (Onlar götürüyorlar)

 

 

A Râde → Râd (Gülmek)

ÖZNE
EYLEM
 
KURAL
Eu râd (Ben gülüyorum)
Tu zi  (Sen gülüyorsun) i
El / Ea râd (O gülüyor) e
Noi râdem  (Biz gülüyoruz) em
Voi râdeți  (Siz gülüyorsunuz) eți
Ei / Ele râd (Onlar gülüyorlar)

 

 

A Începe → Încep (Başlamak)

ÖZNE
EYLEM
 
KURAL
Eu încep (Ben başlıyorum)
Tu încep (Sen başlıyorsun) i
El / Ea încep (O başlıyor) e
Noi începem  (Biz başlıyoruz) em
Voi începeți  (Siz başlıyorsunuz) eți
Ei / Ele încep (Onlar başlıyorlar)

 


İ İLE BİTENLER (dormi, auzi, munci… vb)

 

KURAL
 

Eylemin son harfi düşer ve sonuna özneye göre alttaki ekler gelir;
Örn: A dormi -> dorm

 

Eu Tu El / Ea Noi Voi Ei / Ele
İ E İM İȚİ

 

Eu ve Ei/Ele için kural aynıdır.

Kök kelime içinde sessiz bir harften önce O   varsa 3. şahıslarda   OA   halini alır, sona   E   eklenir.
Örn:    Dormi → Doarme

 

Kökün sonu Z   ile biterse  D   olur
Örn:    Auzi  Aud

 

Bazı eylemlerde kural bozulur ve kökte sona  ESC   gelir.
Örn:    Munci → Muncesc

 

 

 

 

A Dormi → Dorm (Uyumak)

ÖZNE
EYLEM
 
KURAL
Eu dorm (Ben uyuyorum)
Tu dorm (Sen uyuyorsun) i
El / Ea doarm (O uyuyor) e
Noi dormim  (Biz uyuyoruz) im
Voi dormiți  (Siz uyuyorsunuz) iți
Ei / Ele dorm (Onlar uyuyorlar)

 

 

A Auzi → Aud (Duymak)

ÖZNE
EYLEM
 
KURAL
Eu aud (Ben duyuyorum)
Tu auzi  (Sen duyuyorsun) i
El / Ea aud (O duyuyor) e
Noi auzim  (Biz duyuyoruz) im
Voi auziți  (Siz duyuyorsunuz) iți
Ei / Ele aud (Onlar duyuyorlar)

 

 

A Munci → Muncesc (Çalışmak)

ÖZNE
EYLEM
 
KURAL
Eu muncesc (Ben çalışıyorum)
Tu munceşti  (Sen çalışıyorsun) i
El / Ea munceşte  (O çalışıyor) e
Noi muncim  (Biz çalışıyoruz) im
Voi munciți  (Siz çalışıyorsunuz) iți
Ei / Ele muncesc (Onlar çalışıyorlar)

 

 

A Folosi → Folosesc (Kullanmak)

ÖZNE
EYLEM
 
KURAL
Eu folosesc (Ben kullanıyorum)
Tu foloseşti  (Sen kullanıyorsun) i
El / Ea foloseşte  (O kullanıyor) e
Noi folosim  (Biz kullanıyoruz) im
Voi folosiți  (Siz kullanıyorsunuz) iți
Ei / Ele folosesc (Onlar kullanıyorlar)

 

 

A Şti → Ştiu (Bilmek)

ÖZNE
EYLEM
 
KURAL
Eu ştiu (Ben biliyorum)
Tu şti (Sen biliyorsun) i
El / Ea şti (O biliyor) e
Noi ştim  (Biz biliyoruz) im
Voi ştiți  (Siz biliyorsunuz) iți
Ei / Ele ştiu (Onlar biliyorlar)

 

 

A Veni → Vin (Kullanmak)

ÖZNE
EYLEM
 
KURAL
Eu vin (Ben geliyorum)
Tu vi (Sen geliyorsun) i
El / Ea vin (O geliyor) e
Noi venim  (Biz geliyoruz) im
Voi veniți  (Siz geliyorsunuz) iți
Ei / Ele vin (Onlar geliyorlar)

 


EA İLE BİTENLER (vrea, avea, vedea… vb)

 

KURAL

 

 

Kuralı  sonu A ile  ve sonu E ile bitenlere benzer. Ancak eyleme göre değişen istisnai durumlar vardır. Bu nedenle bu tarz fiilleri ezberlemek daha hızlı bir öğrenme yolu olacaktır.

 

 

 

 

A Vrea → Vreau (İstemek)

ÖZNE
EYLEM
 
KURAL
Eu vreau (Ben istiyorum)
Tu vre (Sen istiyorsun) i
El / Ea vrea (O istiyor) a
Noi vre (Biz istiyoruz) em
Voi vreți  (Siz istiyorsunuz) eți
Ei / Ele vor  (Onlar istiyorlar)

 

 

A Bea → Beau (İçmek)

ÖZNE
EYLEM
 
KURAL
Eu beau (Ben içiyorum)
Tu be (Sen içiyorsun) i
El / Ea bea (O içiyor) a
Noi be (Biz içiyoruz) em
Voi beți  (Siz içiyorsunuz) eți
Ei / Ele beau (Onlar içiyorlar)

 

 

A Avea (Sahip olmak)

ÖZNE
EYLEM
 
KURAL
Eu am (Ben sahibim)
Tu a (Sen sahipsin) i
El / Ea are (O sahip) e
Noi ave (Biz sahibiz) em
Voi aveți  (Siz sahipsiniz) eți
Ei / Ele au  (Onlar sahipler)

 

 

A Vedea (Görmek)

ÖZNE
EYLEM
 
KURAL
Eu văd (Ben görüyorum)
Tu vezi  (Sen görüyorsun) i
El / Ea ved (O görüyor) e
Noi vede (Biz görüyoruz) em
Voi vedeți  (Siz görüyorsunuz) eți
Ei / Ele văd (Onlar görüyorlar)